D.O. Navarra

De autonome regio Navarra loopt via een groot scala aan verschillende landschappen van de centrale Pyreneeën tot de Ebrovallei. Spectaculaire bergen in het noorden lopen via groene, zachtglooiende uitlopers over naar een droge vlakte in het zuiden. De wijngaarden van de D.O. Navarra liggen in het zuidelijke deel van de regio tussen Pamplona en de vlakten.

Tot de jaren '80 van de 20e eeuw stond Navarra, producent van rode -, witte- en rosé wijn, het meest bekend om zijn traditionele roséwijn, maar sinds die tijd heeft het zich ontwikkeld als één van Spanje's meest doorgewinterde wijnbouwgebieden.
Deze ontwikkeling is grotendeels te danken aan het werk van het 'Estación de Viticultura y Enología de Navarra' (het Wijnbouw- en Oenologisch Onderzoeksstation van Navarra). Dit centrum, dat is opgericht door de regionale overheid bij Olite, verzorgt onderzoek en opleidingen op het gebied van wijnbouw en vinificiatie. Het heeft er in grote mate aan bijgedragen dat de D.O. zich heeft ontwikkeld tot een producent van een zeer grote diversiteit aan wijnen, zoals er maar weinig in Spanje zijn. Dientengevolge maakt Navarra tegenwoordig zowel rode -, witte -, rosé - als Moscatelwijn van hoge kwaliteit.

Geschiedenis

Het vroegste bewijs voor het maken van wijn in Navarra stamt uit de Romeinse tijd. In de 2e eeuw voor Christus bouwden de Romeinen wijnmakerijen in de 'fundi' (gebieden in de regio die - als ze eenmaal veroverd waren - aan gepensioneerde soldaten gegeven werden). Op deze manier werden dorpen geschikt gemaakt om de nederzettingen van Romeinse burgers en troepen van wijn te voorzien. Opgravingen in de Villas de Arellana (Villa de las Musas), Falces, Lumbier, Villa de Andelos, Muruzábal de Andion en andere dorpen hebben installaties opgeleverd waar wijn werd vergist, opgeslagen en geouderd in aardewerk vaten.
In de Middeleeuwen, toen Navarra een machtig onafhankelijk koninkrijk was dat nauw met Frankrijk verbonden was, bloeiden de wijngaarden, deels vanwege de pelgrims die over de pelgrimsroute naar Santiago trokken. De 12e-eeuwse pelgrimsgidsen bevalen Navarraanse wijnen als 'uitstekend' aan. De wijn werd ook geëxporteerd: zo werd ze één van de favorieten van Katharina de Grote van Rusland.
Tegen het eind van de 18e eeuw was wijnbouw de belangrijkste agrarische activiteit van Navarra geworden. Helaas werd het gebied in 1855 eerst slachtoffer van oïdium, die ongeveer drie jaar nadat hij in Bordeaux was toegeslagen, het aantal hectare wijngaard enorm verkleinde. Vervolgens vaagde in 1892 de phylloxera ongeveer 98% van de 49.213 hectare overgebleven wijngaard uit. De provinciale overheid subsidieerde het herplanten op ziektebestendige Amerikaanse onderstammen en de wijngaarden begonnen zich langzaam weer te herstellen.
In de vroege 20e eeuw werden enkele van Spanje's eerste coöperaties in Navarra opgericht. Gedurende vele jaren zouden deze het wijnmaken en de export van bulkwijn domineren. Na 1980 begonnen zowel coöperaties als particuliere bodega's hun beste wijnen zelf te bottelen, hetgeen een belangrijke omslag in zowel hun identiteit als de kwaliteit van de wijn betekende.
Het nieuwe imago van het gebied, de oprichting van nieuwe bodega's, studies en experimenten met verbeterde druivensoorten, de renovatie van de infrastructuur en de uiteindelijke kwaliteit van de wijnen zijn enkele sleutelfactoren die het succes van de afgelopen jaren zouden kunnen verklaren.

Geografie

De wijngaarden van de D.O. Navarra liggen ten zuiden van Pamplona, de provinciehoofdstad, en liggen in een golvend landschap dat is gevormd door gletsjers.
De Pyreneeën lopen geleidelijk aan af naar de vallei van de Ebrorivier, die het gebied scheidt van de centrale vlakte (meseta) van Spanje.
De hoogte van het gebied varieert van 250 tot 560 meter. De wijngaarden liggen vooral op een bruin-kalkstenen bodem op een zachte toplaag, met kleine hoeveelheden klei en organisch materiaal. De bodem is gezond, doorlaatbaar en ideaal voor dergelijke aanplant. Er zijn vijf subzones, ieder met hun eigen kwaliteiten, waardoor uit deze zones ook wijnen met een eigen identiteit voortkomen.

Valdizarbe: het zenuwcentrum van de pelgrimsroute naar Santiago. Het gebied omvat 25 dorpen en is de meest noordelijke subzone, gelegen in het middendeel van de Argarivier.
Tierra Estella: deze subzone beslaat 38 dorpen in het westelijke deel van centraal-Navarra en loopt langs de pelgrimsroute naar Santiago. Het ligt ten westen van Valdizarbe in het middendeel van de Egarivier.
Ribera Alta: deze subzone, dichtbij Olite, in het centrale deel van Navarra en het begin van de zuidelijke regio, ligt op de linkeroever van de Ebro en de lagere delen van de rivieren Arga, Ega en Aragon en omvat 26 dorpen.
Baja Montana: deze subzone omvat 22 dorpen in de noordwesthoek van de D.O. in het middendeel van de rivier Aragon.
Ribera Baja: gelegen in het zuiden van de provincie is dit de grootste subzone in termen van wijngaardareaal en aantal wijnmakerijen. Het beslaat 14 dorpen en ligt op de rechteroever van de Ebro en loopt langs een droge, zanderige vlakte.
De rivieren die door de eerste vier subzones lopen zijn zijtakken van de Ebro en stromen vanuit de Pyreneeën, terwijl het Ribera Bajagebied zelfs doorkruist wordt door de Ebro. Bijna 30% van alle wijngaarden in Navarra liggen in dit laatste gebied, hoewel het merendeel van het herplanten plaats heeft gevonden in de koelere gebieden in het noorden.

Klimaat

Over het algemeen heeft Navarra een uitstekend klimaat voor wijnbouw, namelijk continentaal met grote temperatuurverschillen. De noordelijke en centrale subzones hebben een droog continentaal klimaat met Atlantische invloeden en een behoorlijke hitte in de rijpingsperiode. Na midden-augustus zijn de nachten koel. De invloed van de rivieren in het zuiden zorgt voor warme, droge zomers.
Soms zorgen vorst (op de hoger gelegen hellingen), zomerstormen en regen voor problemen. De gemiddelde jaarlijkse hoeveelheid regen is 626 mm.
Het Ribera Altagebied is klimatologisch in twee delen op te splitsen. In het noorden, bij Olite en Lerín is de gemiddelde hoeveelheid regen 513 mm en is er af en toe watertekort. In het zuiden is het klimaat semi-aride (woestijnachtig) met een gemiddelde hoeveelheid regen van 444 mm per jaar. Het Ribera Bajagebied is ook zeer droog, met vergelijkbare hoeveelheden regen per jaar.

Wijnbouw

De wijngaarden met aanplant voor het maken van rode - en rosé wijn omvatten 95% van het totale wijngaardareaal, hoewel het gebied dat bedoeld is voor de productie van witte wijn wel steeds groeit. De meeste wijngaarden met blauwe druiven zijn in de afgelopen twintig jaar herplant, in het bijzonder in het noorden.

De klassieke Garnacha staat nog altijd in 32% van de wijngaarden aangeplant.
Tempranillo, ook klassiek in de Ebrovallei, is terug van weggeweest en wint het van Garnacha met 36%. Franse soorten zoals Cabernet Sauvignon en Merlot beslaan inmiddels behoorlijke oppervlaktes (respectievelijk 13% en 11%). Het resterende deel is aangeplant met de blauwe druiven Graciano en Mazuelo. Witte soorten zijn onder andere Viura, Chardonnay en Garnacha Blanca.

Een groot deel van de wijngaarden is aangeplant met behulp van draadgeleiding en men snoeit hier in de meerderheid van de herplante gebieden in de 'doble cordón'. De plantdichtheid is meer dan 2.400 wijnstokken per hectare. De gemiddelde productie voor alle vijf de subzones ligt ver onder het toegestane maximum, variërend van 6.274 kg per hectare in Valdizarbe in het noorden, tot 7.810 kg per hectare in het zuiden. De oogst begint meestal tijdens de eerste twee weken van september met de verzameling van de vroegst rijpende soorten (witte druiven en Tempranillo) en eindigt met de later rijpende soorten, waaronder Cabernet Sauvignon, in de eerste twee weken van oktober.
De producenten zijn over het algemeen zeer secuur op het schone - en snelle transport van de geoogste druivensoorten naar de wijnmakerijen, die hun prijs vaststellen op basis van de kwaliteit en de conditie van de geleverde druiven.

Wijnbereiding

De rode -, witte - en rosé wijnen worden voornamelijk op roestvrijstalen tanks gemaakt, over het algemeen met behulp van een geautomatiseerd temperatuurbeheersingssysteem. De vergisting van iedere druivensoort vindt dan ook onder ideale omstandigheden plaats, waardoor de optimale staat waarin de druiven bij aankomst in de bodega verkeren, behouden blijft.
De meeste wijn in Navarra is nog altijd bedoeld voor snelle consumptie, zonder rijping ('sin CrianzaHet Spaanse woord voor het gecontroleerd ouderen en rijpen van de wijn, waardoor deze speciale kenmerken ontwikkelt. De term wordt in het algemeen gebruikt om een willekeurige geouderde wijn aan te duiden. 'Vino de crianza' is de omschrijving van een kwaliteitswijn die gedurende tenminste twee jaar op hout en fles geouderd is.'). De druiven voor de traditionele rosé, voornamelijk Garnacha, worden twee tot acht uur ingeweekt tot de gewenste intensiteit en kleur zijn bereikt. Later zorgt de 'sangrado', dat wil zeggen de zwaartekracht (zonder gebruik van mechanische persen) dat de eerste most ontstaat, die later een vergisting ondergaat op een temperatuur tussen de 18 en 20°C.
Witte wijn wordt gemaakt door de most zonder schillen te laten vergisten. Soms experimenteert men echter met most die vóór de vergisting kort op de schillen rust, zodat de primaire aroma's versterkt worden.
Rode wijn ondergaat een volledige vergisting gedurende twaalf tot zestien dagen op temperaturen die liggen tussen de 25 en 30ºC. Gedurende deze periode staan de druiven in volledig contact met de schillen.
De laatste jaren hebben CrianzaHet Spaanse woord voor het gecontroleerd ouderen en rijpen van de wijn, waardoor deze speciale kenmerken ontwikkelt. De term wordt in het algemeen gebruikt om een willekeurige geouderde wijn aan te duiden. 'Vino de crianza' is de omschrijving van een kwaliteitswijn die gedurende tenminste twee jaar op hout en fles geouderd is.- en ReservaClassificatie voor Spaanse wijnen die de wijnen beschrijft die na een bepaalde ouderingstermijn in hout of op fles verkocht mogen worden. Om als 'reserva' geclassificeerd te mogen worden moet een rode wijn teminste 36 maanden op hout of op fles geouderd zijn, waarvan tenminste 12 maanden op eikenhouten vaten. Voor witte - en rosé wijnen geldt dat de ouderingstermijn minstens 24 maanden is, waarvan tenminste 6 maanden op eikenhouten vaten.wijnen veel opgang gemaakt. Tot voor kort waren er slechts enkele oudere wijnmakerijen die houtgerijpte topkwaliteit wijnen maakten, maar tegenwoordig stijgt de productie van dergelijke wijn, nu er steeds meer Tempranillo en Cabernet Sauvignon wordt aangeplant. Wijnen die bestemd zijn voor CrianzaHet Spaanse woord voor het gecontroleerd ouderen en rijpen van de wijn, waardoor deze speciale kenmerken ontwikkelt. De term wordt in het algemeen gebruikt om een willekeurige geouderde wijn aan te duiden. 'Vino de crianza' is de omschrijving van een kwaliteitswijn die gedurende tenminste twee jaar op hout en fles geouderd is. ondergaan een volledige malolactische gisting. De ouderingsregels van Navarrawijnen stellen dat de eikenhouten vaten niet meer dan 350 liter mogen bevatten, hoewel het traditionele 225 liter-vat, dat gedurende slechts 9 jaar gebruikt kan worden, bij de meeste bodega's het meest voorkomt.
Zoete natuurlijke wijnen die gemaakt zijn van Moscatel en waaraan tijdens de gisting druivendistillaat is toegevoegd, kunnen ook ouderen. Deze moeten tenminste 18 maanden van het minimum van 2 jaar ouderen op eikenhouten vaten met een maximumcapaciteit van 650 liter.

Wijnen

Tegenwoordig produceert Navarra voornamelijk rode wijn. De Garnachadruif zorgt voor een goede kwaliteit jonge VarietalWijn gemaakt van één druivensoort. Aromatisch karakter van een wijn waarin de aroma's van een specifieke druivensoort overheersen. wijn. Voor de geouderde (CrianzaHet Spaanse woord voor het gecontroleerd ouderen en rijpen van de wijn, waardoor deze speciale kenmerken ontwikkelt. De term wordt in het algemeen gebruikt om een willekeurige geouderde wijn aan te duiden. 'Vino de crianza' is de omschrijving van een kwaliteitswijn die gedurende tenminste twee jaar op hout en fles geouderd is.) wijnen heeft het herplanten van Tempranillo, Cabernet Sauvignon en Merlot veel impact gehad, zodat zowel veel VarietalWijn gemaakt van één druivensoort. Aromatisch karakter van een wijn waarin de aroma's van een specifieke druivensoort overheersen. wijnen als verschillende blends gemaakt kunnen worden. De mooiste van deze is de Tempranillo, geblend met Garnacha en Merlot of Cabernet Sauvignon.
De productie van witte wijn (4%) wordt meestal gedaan met de Viuradruif. Desondanks neemt de productie van witte wijn op basis van Chardonnay toe. Deze soort brengt een enorme rijkheid aan aroma's over; soms zijn de primaire bloemige en fruitige aroma's bewaard, andere keren worden juist de toastachtige tonen geaccentueerd en krijgt de wijn een fantastische afdronk als gevolg van vergisting op houten vaten.
De befaamde rosé uit Navarra is fris en fruitig op basis van Garnacha, maar ook robuust als gevolg van inweking. Tot slot ondergaat de zoete Moscatel een opleving als gevolg van de meer algemene terugkeer van dessertwijnen.